Toponymie Poppel Elementen
1. Ligging:
Men duidde de ligging van een stuk meestal aan door toevoeging van adjectieven. Dit gebeurde dan in hoofdzaak nog met een comparatief of een superlatief, doordat men steeds vergelijkend te werk ging.
a. Achterste: akker, aderven, beemd, bocht, booteven, bosakker, koeiwei, heyschoot, hoeve, Maelsche bocht, meyren, peertswielen, rieberch, zandbocht.
b. Ver: Waarschijnlijk behoren hiertoe ook Bedaf, Bedafse brug, Bedafse dijk, Bedafse Heide, Bedafs Ven, althans indien bed=bet=ver.
c. Hoge: akker, bos, buynder, dries, eind, huis, veldeken, vonder.
d. Laag: akker, beemd, bos, buynder, kolk, stede, veldeken, voortje, weyde, wildert.
e. Noord: erstraat, brugdries.
f. Over: a, broek, laar.
g. Voor en Voorste: beemd, hooft, akker, bocht, booteven, kuil, donk, dries, egelrijt, geertbladeren, haagakker, hof, Maelse bocht, meyren, peertswielen, rugboom, Trierse bocht.
h. Geen: akker, beemd, colckt, venne.
i. Middelste: akker.
j. Tussen: straat.
2. De Vorm:
Hier wordt de naamgeving eveneens in hoofdzaak bepaald door bijvoeglijke naamwoorden.
a. Dweer: akker.
b. Groot: akker, beemd, bocht, culck, beysenbeemd, donk, dries, gagelrijt, goor, haagakker, haarbeemd, heide, heyveld, hof, hoombroek, kwebbeven, laar, meyren, nauw, reyt, vloet, vond, vonder.
c. Klein: akker, beemd, beysebeemd, bocht, bos, culck, dijk, donckt, drieskens, egelrijke, eusel, goor, goorbleek, haagakker, haarbeemd, heiken, heyveldeken, hoekakker, hoefken, horenbeemd, huisakker, koebeemd, laar, laardries, merken, rijt, riebeemd, rijken, schellens, spijnt, veldeken, vond, wei.
d. Korte: bedden, voren.
e. Krom: akker, beemd, dijk, huyben, tuin, veldeke, voren.
f. Lang: akker, bedden, beemd, goor, peers heyveld, tremt, voren.
g. Recht: dijk, straat.
3. Aard of uitzicht:
De bepalende elementen wat betreft het uitzicht zijn vooral de volgende: bos, heide, hout, goor, dries, hees, ven, veld, wei, akker, kuil. Wij behandelen deze namen telkens onder één van de volgende rubrieken.
4. Bestemming of gebruik:
a. Dieren: Biehof, egelbroeken, egelrijt, gansbroek, hoenderakker, hoendernest, hoenderweg, kiekendries, kievitsdries, koeidries, koeipad, koeiwei, kranenbeemd, kranenbeemdbos, kranenberg, osseweyde, schaapsweide, schaapwielen, viswouwer.
b. Kultuurplanten: Zie verder onder planten.
5. Persoonsnamen:
a. Wereldlijk of geestelijk beheer van het dorp: gemeentebossen, herenbeemd, heerendries, vroukensbeemd, Pastoor Coolsstraat, Willibrordusstraat, Burgemeester Biemansstraat, Monseigneur Paapsstraat, Pater Van den Akkervekenstraat, Van Wijtflietstraat, Lucas Dalleustraat, Jan Van Tulderstraat, Rieberghsstraat, heilige geestakker, Sint Isidorushoeve, Sint Anna stede, Sint Antoniusbeemd, Sint Anna Erve, kapelhoeve, kasken, kerkakker, kerkenhof, kerkpad, kerkweide, de 12 apostelen, Nieuwkerk, begijnenakker, bisschopsveld.
b. Private namen: Adams akker, Adams dries, Adam Laureysse beemd, Adriaan Bastiaens beemd, Adriaen Bols beemd, Adriaan Cleys akker, Adriaan Cornelis beemd, Adriaene steke, Adriaan Geenen steken, Adriaan Gerits voortbeemd, Adriaan Gijse akker, Adriaan Luyten beemd, Adriaan Neel Aerden beemd, Adriaan Tielemans donk, Aert Peeter akker, Antonis Abrams akker, Backx akker, Bartels akker, Bastiaans beemd, beris akker, beris aanstede, Beerten beemd, beris broek, beerten bocht, Berghmans aanstede, Berghmans beemd, Berghmans steken, Buyxe akker, Chiel Luyten akker, Claes Gijsbrechts schouwbroek, Claes Raeyen wei, Claes Hendricx stede, Claes Van Trier steebeemd, Claes Van Trier heyveld, Chiel Heyntkens acker, Chiel Heyntkens dries, Claes Heyntjes dries, Claessenbucht, Denis Martens moer, Dirck Willem dries, Dries Bax beemd, Dries Gestels bocht, Dries Leurincx aenstede, Engel Meys akker, Frans Buycx heyvelt, Geen Bartels akker, Geen Gorissenbeemd, Geen Hermans bocht, Gerard Janen akker, Gerrit Jaenen doorenhaag, Gerrit Van Tulder heyvelt, Gestels akker, Gestels heyvelt, Giel Heynkens akker, Goris Geert hoofken, Hanne Gellens bocht, Hanne Gellens dries, Hanne Geene beemd, Hanne Huyben stede, Hanne Jans akker, Hanne Lenaerts beemdekens, Hanne Luyten beemd, Hanne Nelen beemd, Hanne Weyts beemd, Hendrick Cornelisse acker, Hendrick Hoevenaersbeemd, Hendrik Pauwels akker, Hendrik Sledden akker, Hendrik Wouters akker, Heyn Boecx hoeff, Hens Mertens vloet, Huybrecht Bruers beemd, Jacob Cornelis akker, Jacop Janssen heyveld, Jacob Joosen aanstede, Jacob Joosen beemd, Jacob Joosen bosakker, Jacob Lambrecht Rijntkens bocht, Jacob Rieberchs meer, Jacob Wijtvliet stede, Jan Adriaan Cornelis beemd, Jan Adriaan Nouwen beemd, Jan Adriaan Willems beemd, Jan Aerden akker, Jan Antonis meer, Jan Bastiaens beemd, Jan Cops akker, Jan De Ruyter akker, Jan Dierckx akker, Jan Dierckx beemd, Jan Dierckx dries, Jan Fransen heyvelt, Jan Gerits aanstede, Jan Gerits beemd, Jan Gerits dries, Jan Geerts nieuwerf, Jan Gellens aanstede, Jan Gellens dries, Jan Gestels bocht, Jan Goyers halve beemd, Jan Grieten hof, Jan Heynenakker, Jan Heynenbeemd, Jan Jaenken akker, Jan Janssen beemd, Jan Keupkens beemd, Jan Lambrechts weyde, Jan Lemmens dries, Jan Lenders beemd, Jan Luyten beemd, Jan Mertens beemd, Jan Nelen akker, Jan Ooms bocht, Jan Ooms dries, Jan Peer Dielen beemd, Jan Schooten beemd, Jaen Tijnen stede, Jan Tijssen veldekens, Jan Van Eyck aanstede, Jan Van Trier akker, Jan Van Trier hoogeind, Jan Van Trier laar, Jannen Weyts beemd, Jan Willekens hoombroek, Jenneke Van Trier rijke, Jenneke Willems steke, Joos Jacobs akker, Lambrecht Lurincx aenstede, Laureys Adams akker, Lemmen Dirken steken, Lemmen Heylen bocht, Lemmen Heylen steken, Lemmen Willekens akker, Lemmen Willekens aanstede, Lemmen Willekens beemd, Lemmen Willekens bocht, Lenaert Adriaens akker, Lenaert Broex beemd, Lenaert Busaert meeren, Lijs Geuskens akker, Lijntje Jan Mijs schouwbroek, Marten Cuypersakker, Marten Meetsakker, Matijs Geerts acker, Matijs de Coome beemd, Mayken Bastiaens paardewiel, Mayken Lambrechts akker, May Wils aanstede, May Wils hof, May Wils zandbocht, Mr. Rochus beemd, Merten Cuypers akker, Merten Cuypers dries, Merten Wieroockx steken, Michiel Heyntiens dries, Neel Geen Gorissen beemd, Neel Jonge Neels aanstede, Neel Rieberchs dries, Pauwel Heynke akker, Pauwels Janssen dries, Pauwels Rieberchs bocht, Peter Biekens culck, Peeter Jansen akker, Peter Kaerls akker, Peter Caels aanstede, Peter Caels colckt, Peter Caels goor, Peter Caels ongans bocht, Peter Driesen akker, Peter Driesen goor, Peter Haagen haagakker, Peter Jansen akker, Peter Jesse aanstede, Peter Jesse beemd, Peeter Jesse heyveld, Peter Laureys Cools heyveld, Peter Ooms geuren, Peter Ooms hof, Peter Aert Eyckx aanstede, Peter Van Eyck beemd, Peter Willems bocht, Peter Wils stedeken, Rombout Philipsen, Mr. Sebregt Adriaen Gestels heyvelt, Thijs Eelens bocht, Tielman Adriaen Tielmans groote donckt, Wilm Cleirs heyvelt, Wilm Dirk Lemmens akker, Willem Luyens meer, Willem Stoops dries, Willem Vromans heyvelt, Wouter Anthonis meiren, Wouter Belders dries, Wouter Dierckx aenstede, Wouter Jacops bocht, Wouter Stoelen akker, Mr. Zebrechts heyveld.
Cultuurgeschiedenis:
1. Planten:
Bloemenakker, de boon, boonsbeemd, boonhof, boonhofdries, boonhofakker, brembergen, brembocht, canten blomakker, koolbeemd, koolhof, dorenboom, dorenhaag, gerstakker, rietschot, tarweakker.
2. Dieren:
Valkenakker, viswouwer, wolvenberg, wolfrijt, biehof, kiekendries, kievitsdries, klein egelrijke, kleine koebeemd, koeydries, konijnsfraude, egelrijt, egelbroeken, gansbroek, lambocht, hazenbeemd, haesenbroek, haesendonk, leeuwerckeneyck, schaepswey, hoenderakker, hoendernest, hondsdonk, hondseynde, schaepswielen, lammerven, lammervelden, leeuwerck, osseweyde, de zwaan, valk.
3. Landelijke nijverheid:
Boerenbond, boerenbondloop, brouwer, brouwersbeemd, brouwershuysakker, 3 Zwanen, Engel, toponiemen met molen, de Zwaan, Valk, Wit Paard, de Wolf, vlasbocht, vlasdries, vlashof, vlaskuil.
4. Folklore:
doelen, doelakker, doelstraat, hekseven, joelestraat, schutsboom.
Historische Aardrijkskunde:
Deze leiden wij meestal af uit de grondelementen die in de namen voorkomen. Wij onderscheiden hoogten, laagten, waters, bodemgesteldheid, onbebouwd land, bosland, grasland, akkerland, omheind land en velden.
1. Hoogten:
a. Berg: achterste rieberch, bremberg, de claeverberch, kranenberg, notsberg, rieberg, wolvenberg.
b. Dijk: Bedafse dijk, Krommen dijk, dijk, dijkbeemd, Mierdsedijk, molendijk, nieuwe dijk, Poppelse dijk, Rechte Dijk.
c. Donk: baveldonk, kleine donckt, de donk, grote donk, half baveldonk, hannendonk, haesendonk, heydonk, hoefkens donk, hoesdonk, hondsdonk, hoydonk, de voorste donk.
d. Heuvel: ketsheuvel, heuvel.
e.Tommel: Hof ter tummelen, de tommel.
f. Horst: de horst.
2. Laagten:
a. Kolk: Kleine culck, geenen colckt.
b. Hol: Kruiphol, hoelrijke.
c. Wiel: achterste peertswielen.
3. Waters:
a. Aa: Deze wordt in de volksmond stroom genoemd.
b. Vijver: ronde vijver, de vijver.
c. Rijt: kleine rijt, koelaverrijt, egelrijt, gorprijt, grote gagelrijt, grote reyt, schatrijt, de holle lavereyt, laverrijt, monnikrijt, de reid, hof ter rijt, rijt, wolfrijt, schelterijt, schurfterrijt, schootse rijt, stoelen egelrijt, de voorste egelrijt.
d. Loop: goorloop, Goirle loop, de loop, reiloop, vennekensloop.
e. Water: waterbeemd, waterlaat.
f. Vonder: zie brug.
g. Rei: klein rijken, goet rijken, groot rijken, hemelrijk, het rijk.
h. Ley: Aarlese ley, ley, leyken.
i. Ven: vinkeven, voorste boteven, wiltven, zeelandven, achterste aderven, achterste boteven, aderven, bedafs ven, lammerven, moerven, boteven, geens venne, ghelle venne, groot kwebbeven, hekseven, juteven, meyreven, ongansch ven, reypers ven, rotven, het ven.
j. Moer: Denis Martens moer, moerveldeken, moerven.
k. borcht: de borcht.
l. Kuil: klotkuil, klotkuilheide, cuyltke, rotvenkuil, vlaskuil, de voorste kuil, voskuil.
m. Goor: beekse goren, boekaartsgoor, klein goor, klein goorbleek, goor, goorbeemd, goorbocht, goorken, groot goor, lang goor.
n. Meer: achterste meyren, klein merken, grote meyren, witbols meer, de meiren, de meerkens, de voorste meyren.
o. Put: de putte.
p. Wouwer: besten wouwer, viswouwer, de wouwers, de wouwerakker, wouwerbeemd, wouwerdries.
q. Kolk: culct, groeskolkt, grote culck, havercolck, lantcolckt, lege kolk.
4. Bodemgesteldheid:
a. Onvruchtbaar land: caethoeck, dorre leegtheide, kwade koewei, verloren kost, kwade akkerbeemd, kwaad akkerbroek, kwaad eiken, kwaad heyveld, kwaadhoek, kwaadhoeve, kwaad moeke, kwade riebeemd, kwaad rijken, kwade steebeemd, kwade straat, kwaad veld, kwade vonderbeemd.
b. Droge grond: achterste zandbocht, het zand, zandakker, zandbocht, zandkuil, zandhoeken, zandkuilstraat.
c. Vruchtbaar land: goet rijken, goedbeemd, goet akkerbroek.
5. Onbebouwd land:
a. Heide: overbroekheide, postels heyveld, riebergs heyveld, schelkens heyveld, lange peers heyveld, leiheide, Maarle heide, molenheide, hoevenaars heyveld, laarse heyvelden, tulderse heide, vlaskuilheide, heydries, heydonk, heyhoef, heyken, heyns heyvelt, heyvelt, heyschoot, Aarle heide, Bedafse heide, beeks heyveld, klein heiken, klein heyveldeken, brembergs heyveld, kermisheide, klotkuilheide, koyheiken, dorre leegtheide, gelijk heyvelt, Goirle heyde, grote heide, groot heyveld, hens heyvelt.
b. Wildert: lege wildert, de wilders.
c. Braak: de braak, weerbraak.
6. Bosland:
a. Bos: schijtelbos, seierbos, sledenbosch, Maarle bossen, molenbos, Overbroeks bos, rijsbos, heesterbos, heilig bos, hoog bos, leeg bos, het bosch, bosakker, bosbeemd, kelderbos, kleine bos, haagbos, kranenbeemdbos, flierbos, frans bos, geel bos, gellens bos.
b. Hout: de houtbraeken, oosterhout.
c. Haag: kleine haagakker, dorenhaag, elzenhaag, hegge, grote haagakker, haagakker, haagbos, haagbroek, haegstuk.
d. Hees: heze, heesbeemd, heesdijk.
e. Rijs: gagelrijs.
f. Schrieken: schrijk, de schrieken.
7. Grasland:
a. Beemd: lauwersbeemd, lege beemd, maarle beemd, maarleheidebeemden, maria anna beemd, maeys beemd, mertens beemd, ouden beemd, pastoorsbeemd, paulissenbeemd, peerenbeemd, poppels beemd, postbeemden, rentmeestersbeemd, riebergs beemd, rietbeemd, sijsbeemd, st.-antoniusbeemd, spreyenbeemd, steebeemd, steenbeemd, stoelenbeemd, straatbeemd, thijsenbeemd, thorebeemd, tulderse beemden, tweebeemd, vloetbeemd, volderbeemd, vonderbeemd, voorbeemd, vorstbeemd, vrankenbeemd, vroukensbeemd, wensbeemd, grote beemd, grote beysen beemd, grote haarbeemd, haerdenbeemd, heebeemd, gijbebeemd, goedbeemd, goorlebeemden, haervijsenbeemd, halve beemd, kranenbeemd, krommenbeemd, dijkbeemd, geerbeemd, halve bosbeemd, hoybeemd, koppe heye beemd, coppenbeemd, cornelisbeemd, halve boonsbeemd, heerkens beemd, aarlebeemden, achterste beemd, adam laureyse beemd, harten beyssenbeemd, alleneersbeemd, aerdenbeemd, alfenbeemd, bemdekens, beysenbeemd, heerenbeemd, boerenbeemd, broekstraatbeemd, brouwersbeemd, brugbeemd, heer heyligers beemd, kempenbeemd, cijnsbeemd, kleine beyse beemd, kleine haarbeemd, kleine horenbeemd, kleine koebeemd, kleine riebeemd, koolbeemd, gemeynen beemd, hilverse beemd, halaverijtbeemd, hulselbeemd, janenbeemd, lamersbeemd, lange beemd.
b. Weide: achterste koeiwei, kerkweide, coywey, eiwei, hoywey, lege weyde, osseweyde, peertsweide, roeywey, sneyers wei, weeldse wei.
c. Eusel: klein eusel.
d. Broek: Hulsels broek, jansbroeken, latbroek, maarle broek, overbroek, schouwbroeken, aanbroec, aarlebroek, akkerbroek, het broek, broekakker, broekstraat, dikbroek, egelbroek, gansbroek, gemeyn broek, goorls broek, takbroek, gorps broek, groot hoombroek, haagbroek, hanebroek, haesenbroek, hoombroeken.
e. Dries: loopse dries, matijssen dries, mosterddries, noortbrugdries, vonderdries, nootsbergdries, riebergs dries, ronde dries, theunen dries, thijsen dries, thielmans dries, trierse dries, de voorste dries, wieldries, jaentkens dries, jonge neels dries, latdries, lemmensdries, lonkaerts dries, lookse dries, akkerdries, adams dries, belders dries, boerendries, kleindrieskens, huysdries, camerdries, kiekendries, kievitsdries, klein laardries, heydries, hoge dries, koeydries, cornelisdrieske, dijkdries, Dirck Willem Dries, hoevendries, jacobs dries, geerten dries, goris driesken, grote dries, heerendries, herkdriesken, hoydries.
f. Groen: groene akker, groenstraat, groene weg.
8. Akkerland:
a. Veld: papenvelden, poppels veld, sloorveldeken, het veldeken, hoog veldeken, juete veldeke, lammervelden, leeg veldeken, klein veldeken, krom veldeke, groesvelt, nieuw veld, ongansche velden.
b. Akker: de voorste haagakker,vorstenakker, welle akker, willems akker, wolvartsakker, trompakker, truyenakker, tuyters akker, valakker, valkenakker, volderakker, voorste akker, teenen akker, tarwe akker, tielmans akker, trierse akker, vonderakker, lege akker, lemmens akker, lijntakker, loo akker, lookse akker, nele akker, reyns akker, lookse straatakker, loeykens akker, luyten akker, maarle akker, maasakker, maeymoets akker, medekensakker, meerse akker, wouters akker, mettenakker, meussen akker, de middelste akker, moyers akker, nevenakker, nieuwen akker, oude akker, papenakker, peele akker, peerkens akker, pelsen akker, peperakker, peerakker, platten akker, raapakker, relderakker, rosenakker, rotvenakker, rotven scheuakker, rusakker, ruyters akker, schrieken akker, sheerkensakker, smeulders akker, soo akker, steegakker, stijnen akker, stijn jan pauwels acker, stoelenakker, straatakker, heerkensakker, heyns akker, hoenderakker, hoevenaars akker, holdersakker, gommersakker, grote akker, halve bosakker, helen akker, hensakker, hogen akker, gatsakker, geylakker, gelens akker, geens akker, ghijse akker, gilles akker, hoge akker, aarle akker, achterste akker, achterste bosakker, boenens akker, huyben akker, adams akker, amperakker, baanakker, bloemenakker, boerenakker, huysakker, boomkens akker, brekels akker, broekakker, brouwershuysakker, intakker, cantakker, canten blomakker, kelderakker, kerkakker, jaentkens akker, langen akker, keukenakker, clamakker, kleine akker, kleine haagakker, kleine hoekakker, kleine huisakker, coppensakker, corstenakker, krommen akker, joosen akker, diercke akker, doelakker, driesakker, dwarse akker, eelens akker, elsakker, evenakker, franse akker, gaermeys akker, hoogeindse akker, jonge neels akker.
c. Hof: martekens hof, nieuwe hof, ouden hof, pauwels hof, vogelhof, beysehof, biehof, brekels hof, kerkhof, marcus hof, willenhof, keukenhof, koolhof, fierkens hof, gasthof, grote hof, hermans hof, hersels hof, de hoof, hofstat, hof ter rijt, wijenhof, hof ter tummelen, lookse hof, redthooff, roekaerts hof, roggehof, de voorste hof, wieldonks hof, witten hoef.
d. Land: sheerelant.
e. Polder: de polders, prikpolder.
f. Aanstede: kleermakers aanstede, frans aanstede, cornelis willems aanstede, henebeckx aenstede, heer biekens aenstede.
g. Bocht: hey oegans bocht, huysbocht, jansbocht, lambocht, lantbocht, heilen bucht, heilwijge bucht, hermbuchtken, heilig bocht, lookse bucht, achterste bocht, achterste maelse bocht, benbocht, kleine bocht, brembocht, de bocht, buytebocht, dorenbocht, ghijpers bocht, grieten bocht, grote bocht, haerbocht, heyns bucht, maarle bocht, meybocht, mosterdbocht, nieuwe bocht, onsbocht, oude bucht, pastoors meybocht, pijpersbocht, raboutsbucht, repersbocht, reyntkens bocht, riebergs bocht, sleddenbocht, slijnderbochtje, teukens bocht, trierse bocht, voorste bocht, de voorste maelse bocht, vorst oegans bucht, de voorste trierse bocht.
h. Geer: de geer, geertblader, geerhoeksken, Geerkens dries, de geuren, het geurken.
i. Hoek: caethoeck, kleine hoekakker, driehoek, hoekakker, hoekdries, de hoeken, lanthoek.
9. Verkeerswegen:
a. Baan: haverbaan.
b. Straat: akkerstraat, broekstraat, brugstraat, kabienstraat, rechte straat, doelstraat, dorenstraat, dorpsstraat, geurenstraat, grijsingstraat, groenstraat, holstraat, laarse straat, noorderstraat, pastorijstraat, polderstraatje, rieberghsstraat, steegstraatje, vonderstraat, zandkuilstraat.
c. Weg: beekseweg, cruysweg, eierenweg, groene weg, nieuwe weg, poppels molenweg, steenweg op Baarle, Steenweg op Weelde, Tilburgse weg, verbindingsweg, vloetweg.
d. Dijk: Beyse dijk, kleine dijk, krommen dijk, rechten dijk, Mierdse dijk, nieuwe dijk.
e. Pad: kerkpad, coypat.
10. Bruggen:
a. Vonder: kleine vond, grote vond, grote vonder, hoge vonder, de vond, vonder.
b. Brug: Bedafse brug, brugbeemd, brugstraat, dijkse brug, Poppelse brug.
c. Voort: aesvoort, cauvoort, leeg voortje, steenvoort, Rovoert, het voort, voortakker, voortbeemd, voorthof.