Wij ontmoeten voor de naam van het dorp weinig varianten. Wij geven deze hier weer zonder volledig te kunnen zijn, wat betreft de vindplaatsen: 1260, Welderen, A.A.210; 1260, Welde, K.A. (1), fol.1r; 1261, welde, A.A.210, fol.1r., Passim; 1261, Welde, K.A.47,II,fol.1r.; 1294, weeldt, Tax., (1950), 3-4, blz.162; 1294, weeldt, A.A.1294; 1307,Weelde, S.A.2,fol.1r; 1307, weelde, G.A.2, fol.1r., Passim; 1340, faber de weelde, R.R.T.2556, 2e.stuk; 1340, Weelde, C.R.Turnh.1e. stuk; 1340, weelde, C.R.Turnh., 2e.stuk; 1340, Weelde, C.R.Turnh., 2e.stuk; 1347, welde, A.A.1347; 1350, weelde, A.A.1350; 1368, Welde, R.T.1368, fol.53r.; 1368, welde, R.T. 1368, fol.55 v.; 1403, Weylde, A.K.29, fol.1r.; 1417, weelde, R.T.1417, fol.77r.; 1417, welde, R.T.1417, fol.48v., Passim; 1469, weelde, A.T.2097, fol.1r.; 1515, welde, S.A.1, fol.1r.; 1515, welde, G.A.1, fol.1r.; 1555, welde(n), K.A.134, fol.2v.; 1572,weeldensis, A.A.1572; 1572, weelde, A.A.1572; 1572, welde, A.A.1572; 1611, welde, A.A.511, fol.1r.; 1619, welde, S.A.T., fol.1r.; 1626, welde, S.R.11, fol.135r.; 1627, weelde, S.R.11, fol.202r.; 1631, weelde, C.B.48, fol.1r.;Passim; 1633, weildt, R.B.40, fol.26r.; 1638, weelde, S.R.12, fol.139r., Passim; 1643, weelde, L.W.42, fol.1r., Passim; 1644, weelde, S.R.13,fol.1r. Passim; 1653, weelde, F.R.19, fol.458; 1653, weelde, A.A.III,69,fol.1r.; 1659, weelden, Tax.II,2,blz.116; 1661, weelde, S.R.14, fol.1r.; 1669, weelde, S.R.14, fol.118r., Passim; 1676, weelde, S.R.15, fol.1r., Passim; 1689, weelde, S.R.16, fol.4r., Passim; 1698, Weelde, S.R.17, fol.27r.; 1722, welde, S.R.18, fol.1r.; Passim; 1734, weelde, S.R.22, fol.1r.; Passim; 1767, weelde, K.2367; 1775,welde, K.F.;1817, Welde, K.;1824, welden, K.A.40, fol.2r.; 1709, welde,R.B.40, fol.B.17r.; weelde, B,W;,K., K2, L.,V. (welt)

Wat betreft de verklaring blijven we enigszins in het duistere tasten. Er werden weinig voorstellen gedaan en wij gelukten er ook niet in parallelplaatsen te vinden in andere studies. Laten we eerst eens zien wat men voorstelt: Mansion bespreekt Weelde als volgt: Weelde, Welde, onzekere afleiding. Weelde (Turnhout) anno 1251 welde, St.Michiels (nr.113), 141 cart. Of wel weelde, rijkdom, d.w.z. rijke grond, vet land – in de Kempen schijnt de naam niet zeer gepast -; of mnl. wilde, wildernis, later, wegens de spelling met e, geassocieerd met mndl. welde, weelde. Verwarring van i en e in een Kempisch dialect is overigens weinig waarschijnlijk (volksuitspraak weld. Cornelissen en Vervliet, 1432) (Mansion, Best., 172). Op blz.173 noemt hij wel, mndl. welle, waterput. Deze laatste vorm zit in Wellen (welne, Abswelne (1275) (Ulr.Paq.,89). Carnoy voegt aan Mansion’s verklaring nog toe: Toutefois, il est probable aisé de reconstituer welithja “aux sources”, formation du même type que Grimde (cfr. welle). (Carnoy, Dict. 627). Deze laatste verklaart Welle dan juist zoals Mansion met “puits, source” (Op.cit.628). In deze richting verklaart Kreglinger de naam Weelde ook: Je pense qu’il faut l’interpréter par demeure à la fontaine, l’une des branches de l’Aa prenant son origine à ce village. La signification de richesse, luxe, me paraît peu probable (Kreglinger, 288). Hij raadpleegde vooral Le Roy, 410, en Grammaye, 43. Wij vinden nog: Weelde, in 1251 Welde, in 1330 Weelde, in 1560 Welden, in 1653 Weelde. Van den ouden persoonsnaam Wilde of Welde, dien men in Kiliaen vindt heb ik reeds gesproken aan Wilrijk, Antwerpen, en aan Willebroek, Mechelen, dat aanvankelijk Weldebroek werd geschreven (Peeters, 173). Vincent, 7, spreekt ook over Welden maar leunt aan bij rijkdom: Wildia: van disparu, Loc. Welden F. or, 811-870 in loco qui vocatur wildo super fluviola Wildia. (Vincent, 7). Ook Franck Van Wijk menen dat in Weelde deze betekenis zit: Weelde, znw. Brab. Antw. welde, Mnl. Weeld, welde “overvloed, weelde, genotzaligheid” = ohd. wëlida v. “rijkdom”, meng. welde (eng. wealth). (Frank V.Wijk, 781). Nochtans ontmoeten we bij dezelfde schrijvers blz.804 “welde” als nevenvorm bij wouw: wouw (reseda luteola), Kil. wouwe; Mnl. woude V. Een ook Ndd. woord; verder meng. wolde, welde (eng. weld). Uit het Ndl. Ndd. Nhd., wau m. fr. gaude. Spa. gualda “wouw, reseda”. Oorspr. onzeker, van woud? De Potter en Broekaert, 398, zien in welde: saeylanden, weyden, bemden als beschrijving van de streek. Ten slotte behandelt ook Peene onze naam naar aanleiding van een psn.: Weelde bij Turnhout? of ergens een locaal Weelde? Psn. van Weelde, A.1356 te Erps; van Welde, P.199, 1309 te Erps. Heeft Weelde of Welde hier de voor de hand liggende betekenis van “overvloed, rijk land” of ’n andere betek. als “wild”? Of is het een collectief b.v. bij wel =bron: b.v. wel-ithja = ter bronnen? (Peene, 398). Samenvattend hebben we: 1) bron; 2) rijkdom, rijk land; 3) wild land. Het meest waarschijnlijk verband is dat met bron: wel, Kil. welle (naast walle) “opborreling” = wel, bronwater ags. wielle v. “bron” on. vella v. “het koken”. Met Abl. op wallan = ohd. wëlla (mhd. welle) Idg. wel – na en noorw. olla. germ. wullôn = oby. vluna (Franck. -V.Wijk, 785). Dit is meest waarschijnlijk omdat de Aa te Weelde ontspringt uit allerlei kleine waterlopen die uit Weelde het water bijeenbrengen in haar loop.